Jeroen van der Veer (ex-Shell): ’Niet stoppen met Russisch gas’

„Nederland en Europa hebben de komende jaren nog heel veel gas nodig, wat we ook doen aan de hernieuwbare energieversnelling”, aldus Van der Veer, die in 1971 bij Shell begon en van 2004 tot 2009 bestuursvoorzitter was.

Samen zijn ze voor 40% afhankelijk van Russisch gas. Dat is te veel, stelt de oud-bestuurder van inmiddels het grootste bedrijf in vloeibaar gemaakt gas (lng).

Hoewel het met oorlog moeilijk is, moet je nu tegenover Rusland strategisch blijven denken, zegt Van der Veer, die als bestuursvoorzitter van Shell jaren onderhandelde met president Poetin over het grote Sakhalin-gaswinproject in Rusland. Dat zette Shell met partners tegen $20 miljard investeringen op, maar het toen nog Nederlands-Britse bedrijf raakte daarin onder zware druk van Poetin de zeggenschap deels kwijt.

Jeroen van der Veer had in 2006 rondom de bouw van Sakhalin II-project meermalen harde confrontaties met Poetin: nu Russich gas afstoten is strategisch niet verstandig, betoogt de oud-Shell-topman.

Ⓒ ANP / HH

’Te veel gekocht’

„Dan kun je nu te veel gas van de Russen kopen of te weinig. Als je zoals nu te veel gas koopt, als dat om welke reden stil zou vallen, hebben we een gigantisch probleem. Zelfs om de komende winter door te komen en om je logistiek en bedrijven te laten draaien – het is één grote ellende”, stelde hij bij WNL. „We hebben te veel gas strategisch van de Russen gekocht.”

’Niet de minsten’ pleiten er volgens Van der Veer nu ten onrechte voor om van het Russische gas af te gaan. „Dan heb je een buurman die op heel veel goedkoop gas zit, dat hij relatief goedkoop aan West-Europa levert ten opzichte van de alternatieven. En die heeft dan opeens geen inkomsten meer van jou. Je wilt dat die buurman een afhankelijkheid heeft van jou. Dat Rusland altijd weet, misschien met wat piepen en duwen, jij altijd vrij snel kunt overschakelen als hij niet redelijk is”, aldus de voormalig topman van Shell.

’Alternatief gereed’

„Dus je moet minder hebben dan nu. Maar je moet zeker niet naar nul en zorgen dat je een plan klaar hebt als die leverancier moeilijk doet, dat je kunt overschakelen. Dan heb je de beste onderhandelingspositie.”

Jeroen van der Veer: neem minder gas af van Rusland en ontwikkel versneld alternatieve energiebronnen.

Ⓒ ANP/HH

Het gaat er volgens hem om dit met alle Europese landen samen te doen. Maar Europa ontbeert Europese energiepolitiek of een gezamenlijk gasinkoopbeleid. „Dat blijkt nu heel onwenselijk te zijn”, zegt Van der Veer, die bij WNL ook constateerde dat Poetin afgelopen tien jaar een persoonlijke draai heeft gemaakt. Hij ontwikkelde een voor Van der Veer, die tot twee keer toe in de datsja van Poetin werd genood, onduidelijke en onbegrijpelijke visie’.

Om Poetin te doorgronden, moet iedereen volgens Van der Veer beseffen dat de Rus vindt dat zijn land altijd is mishandeld. Hij wil het oude Rusland herstellen – al is niet helder tot hoever Poetin daarin terug gaat – en Poetin heeft daarbij een ongekend zelfvertrouwen, waarbij hij geen tegenspraak duldt.

Risico levering

Het Russische staatsbedrijf Gazprom heeft zich volgens Van der Veer anderzijds tot nu toe altijd aan gascontracten gehouden met Nederland. De vraag is of dat nu weer gaat gebeuren in een gebied vol beschietingen. Van der Veer waarschuwt dat de grote gaspijpleidingen door de Oekraïne lopen richting Europa. „Die kunnen ook nog opgeblazen worden hoor. Daar zitten nog wel even wat risico’s.”

Nederland bevindt zich volgens de bestuurder in een lastige positie. Elke dag importeert het voor rond €600 miljoen gas uit Rusland via het bedrijf Gazprom, waarin de Russische staat grootaandeelhouder is. Betalingen aan Gazprom vloeien naar de staatskas naar de financiering van de oorlog in Oekraïne.