Dat schrijft staatsagent Jeroen Kremers in een brief aan de Eerste Kamer. Hij zet onder meer vraagtekens bij de nieuwe cao voor de piloten. De vliegers krijgen er daarin geld bij, terwijl het KLM-personeel als voorwaarde voor de staatssteun in coronatijd juist flink moesten inleveren. De piloten waren bij het regelen van dat loonoffer juist de gebeten hond, omdat ze lange tijd niet wilden inleveren. Daardoor kwam de steun voor KLM, 3,4 miljard euro aan staatsleningen en -garanties, zelfs even op de helling te staan tot de vliegers alsnog overstag gingen.

Maar hun nieuwe cao ’voldoet niet aan de voorwaarden’, schrijft Kremers, die aangeeft dat er ook intern nog over wordt gesproken: „Over die cao is van de zijde van de piloten discussie ontstaan en deze cao is door de piloten uiteindelijk niet geaccordeerd. Er moet nog blijken waar deze discussie toe leidt en of de arbeidsvoorwaarden van piloten in 2022 en daarna al dan niet aan de steunvoorwaarden voldoen.”

Opgetrokken wenkbrauwen

Ook een algemene loonsverhoging voor KLM-personeel van zo’n 5 procent leidt tot opgetrokken wenkbrauwen bij Kremers. „Hierover is de staatsagent niet tevoren geïnformeerd”, schrijft hij. „Evenmin is door KLM onderbouwd dat deze verhoging voldoet aan de voorwaarden van het steunpakket. Naar het zich thans laat aanzien is dat niet het geval, en zal KLM zonder nadere maatregelen in 2022 niet voldoen aan de voorwaarden met betrekking tot matiging van de arbeidsvoorwaarde.”

Kremers zet ook vraagtekens bij de aanpak van KLM op het gebied van belastingontwijking door piloten. Die wonen vaak in landen met aantrekkelijke belastingtarieven en mogen vervolgens gratis naar Schiphol vliegen om aan het werk te gaan. Een werkgroep met piloten binnen KLM zou werk maken van een aanpak daarvan, maar daar is volgens de staatsagent weinig van terecht gekomen: „In mei bleek dat deze werkgroep onverrichter zaken was opgeheven. Voorstellen van concrete maatregelen laten op zich wachten. Aan de overtreding van deze steunvoorwaarde, die inmiddels bijna twee jaar voortduurt, is nog geen einde gemaakt.”

En ook op het gebied van kostenvermindering zegt Kremers nog niet genoeg te zien van KLM. Het bedrijf moet die als voorwaarde met 15 procent verlagen, maar volgens de staatsagent doet de luchtvaartmaatschappij dat met de genomen maatregelen niet structureel. In een eerdere rapportage eerder hij daarom dat het bedrijf nog voor 400 miljoen euro in de kosten moest snijden. „Sindsdien zijn van KLM geen nadere maatregelen vernomen om aan de voorwaarde van structurele kostenreductie te voldoen”, concludeert hij nu.

Minister Sigrid Kaag (Financiën) zegt in een reactie: „De bevindingen van de staatsagent zijn stevig en laten zien dat we er nog niet zijn.” Ze zegt dat het kabinet binnenkort met KLM gaat praten over de conclusies van de staatsagent: „Uitgangspunt is dat KLM de gemaakte afspraken nakomt.”

De flinke vermaning van staatsagent Kremers komt op een moment dat de Nederlandse Staat weer de knip wil trekken voor Air France KLM. Minister Kaag is bereid ruim 200 miljoen euro te steken in een aandeleninkoop om het Nederlandse belang in het bedrijf op peil te houden. Maar de Eerste en Tweede Kamer moeten daar deze week nog wel groen licht voor geven.