Niet automatisch ‘wie het eerst komt’

Daarnaast wil de ACM het mogelijk maken om ook voorrang te verlenen aan andere projecten met een maatschappelijke functie, zoals woningbouw, veiligheidsdiensten, gezondheidszorg of scholen. Dit betekent dat netbeheerders in gebieden waar een tekort is aan transportcapaciteit kunnen afwijken van het principe dat degene die het eerste een aanvraag doet als eerste toegang krijgt tot het net (‘first come, first serve’). Het uitgangspunt daarbij is dat voorrang wordt gegeven op basis van objectieve en transparante criteria en voorrang nodig is om de gestelde (maatschappelijke) doelen te bereiken.

Codewijzigingstraject 

Om de afwijking van first come, first served te regelen start de ACM op korte termijn een codewijzigingstraject. De ACM streeft ernaar om het ontwerp codebesluit in mei 2023 te publiceren. In de tussentijd staat de ACM het toe dat netbeheerders hierop anticiperen. Dit is volgens de ACM wenselijk. Als netbeheerders in een concreet geval kunnen motiveren waarom voorrang nodig is, dan zal de ACM niet handhavend optreden.

Transportschaarste

In Nederland is er op dit moment op veel plekken onvoldoende netcapaciteit om aan alle vraag naar elektriciteitstransport te voldoen. Netbeheerders kunnen partijen hierdoor niet direct toegang geven tot het elektriciteitsnet. Hierdoor ontstaan er wachtrijen, totdat er door congestiemanagement of door het verzwaren van het net weer voldoende transportcapaciteit beschikbaar komt.

Afwijken van ‘first come, first served’ mogelijk

Het first come first served-beginsel is vastgelegd in de Netcode Elektriciteit en is een uitwerking van het (Europese) non-discriminatie beginsel. Dit principe werkt goed als er voldoende capaciteit is, maar bij transportschaarste kan het leiden tot onwenselijke maatschappelijke uitkomsten. Partijen die bijvoorbeeld juist een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van congestieproblemen, moeten dan wachten op nettoegang.

Oplossen congestie

De ACM vindt dat transportschaarste het behalen van belangrijke maatschappelijke doelen, zoals het oplossen van congestie, woningbouw of gezondheidszorg, niet in de weg mag staan. Daarom wil de ACM netbeheerders in gebieden met transportschaarste ruimte geven om af te wijken van het first come, first served beginsel als dit voor het realiseren van dat doel nodig is. Zolang netbeheerders voorrang geven op basis van objectieve en transparante criteria, past dit volgens de ACM binnen het (Europese) non-discriminatiebeginsel en is dit dus toegestaan.

Afwegingskader opstellen

De ACM zal met de netbeheerders in gesprek gaan over de manier waarop zij voorrang kunnen geven. Ook zal de ACM via de toelichting op de codewijziging duidelijkheid geven over de manier waarop netbeheerders voorrang kunnen geven. Dit geeft netbeheerders houvast bij het invullen van de mogelijkheid om individuele gevallen voorrang te verlenen bij nettoegang. De ACM vindt het belangrijk dat de netbeheerders deze rol proactief oppakken en vervullen en daartoe samen met overheden en de ACM een afwegingskader opstellen.

donderdag, 2. maart 2023 – 10:16 Update: 02-03-2023 11:02
2050 

‘Als we Green Energy Day elk jaar twaalf dagen opschuiven, komen we in 2050 uit op 31 december,’ zegt Olof van der Gaag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). ‘Dan is al onze energie hernieuwbaar. Dat is nodig voor het klimaat en voor onze onafhankelijkheid, en het biedt ook volop kansen voor economie en werkgelegenheid.’ 

Draagvlak energietransitie is groot 

Het draagvlak voor de energietransitie is nog steeds groot: 64 procent van de Nederlanders vindt dit noodzakelijk. Zij zien met name het belang om Nederlandse energie op te wekken (79 procent). Dit blijkt uit onderzoek van Motivaction. Uit het onderzoek van Motivaction blijkt dat de ergste onzekerheid over de situatie op de energiemarkt is weggeëbd. Deze gewenning heeft het gevoel van urgentie voor de energietransitie enigszins doen afnemen, maar het draagvlak voor de energietransitie is nog steeds groot. Motivaction heeft bovendien onderzoek gedaan naar het draagvlak van de verschillende energiebronnen. Daarbij is een grote voorkeur te zien voor duurzame bronnen, met name windenergie van zee en zonne-energie van daken. Opvallend is dat fossiele bronnen relatief weinig draagvlak hebben en meer weerstand ondervinden dan duurzame bronnen. 

Regionale verschillen 

De NVDE heeft de specifieke dag waarop Green Energy Day per provincie valt berekend. Onderling zijn de verschillen aanzienlijk. Zo is in Limburg de duurzame energie al op 4 februari volledig benut, terwijl Flevoland nog door kan tot 18 mei. Het laat zien dat niet elke provincie evenveel duurzame energie-opties tot haar beschikking heeft: zonnepanelen, windmolens en warmteopwek. Ook verschilt het energieverbruik per provincie. Voor alle provincies geldt dat bewoners, bedrijven en bestuurders hard bezig zijn om alle kansen te benutten voor het opschuiven van hun Green Energy Day. Op naar 31 december in 2050, in het hele land! 

Berekening op welke dag ‘Green Energy Day’ valt

Bedrijven, overheden, energiecoöperaties en consumenten werken al hard om het aandeel duurzame energie te vergroten. Nederland is bijvoorbeeld kampioen zonne-energie en het vermogen aan windenergie is fors gegroeid, vooral op zee. Ook wordt er veel energie bespaard vanwege de hoge energiekosten. Het aandeel duurzame energie voor heel Nederland is naar verwachting 16,7 procent in 2023. In tijd uitgedrukt is dat 61 van de 365 dagen, zodat Green Energy Day valt op 2 maart 2023. In 2022 viel Green Energy Day op 21 februari*. Vorig jaar is het dus nog niet gelukt om Green Energy Day twaalf dagen op te schuiven, wat nodig is om in 2050 uit te komen op 100 procent duurzaam.  

Pluim voor wie zich inzet voor klimaatdoelen 

De NVDE introduceerde het begrip Green Energy Day in 2019 om beter voorstelbaar te maken waar we nu staan en hoe we met jaarlijkse stappen uit kunnen komen op honderd procent hernieuwbare energie in 2050. We geven mensen die zich hiervoor inzetten een pluim en enthousiasmeren anderen. ‘Het gaat in de klimaatdiscussie vaak over verre jaartallen als 2030 en 2050, en over abstract klinkende percentages en doelen. Met Green Energy Day halen we de doelen dichterbij en laten we zien dat het te doen is om ze te halen, als we nu in actie komen,’ zegt Olof van der Gaag.